بخت وام ازدواج باز شد!

در سال‌های اخیر، رشد هزینه زندگی در کشور به ویژه در شهرهای بزرگ، باعث شد تا ازدواج برای جوانانی که در سن ازدواج هستند به موضوعی پر‌هزینه بدل شود. رشد سن ازدواج در آقایان و خانم‌ها، نشان می‌دهد امروز سیاست‌های جمعیتی نیز در خطر نابودی است. ایران یکی از کشورهایی است که جمعیت جوان زیادی دارد که در سن ازدواج قرار دارند اما موانع زیادی برای این اقدام وجود دارد که مهم‌ترین آن‌ها همین نبود ثبات اقتصادی و رشد روز افزون قیمت‌هاست. شاید بیشترین موضوعی که جمعیت جوان کشور را آزار می‌دهد عدم توجه دولت به حل مشکلات این قشر باشد.

رشد 50 درصدی
در حال حاضر در شهرهای بزرگی نظیر تهران هزینه ازدواج در سطحی متوسط حداقل 20 میلیون تومان آب می‌خورد و این تنها هزینه دو جوانی که قرار است زیر یک سقف زندگی کنند، نیست. از طرفی قیمت‌ها در حال تغییر و افزایش هستند. با این حال وام ازدواج چند سالی است که تکان نخورده و همین یکی از مشکلات اصلی جوانان است.
آقای سلمان خدادادی عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی درباره افزایش وام ازواج به روزنامه صبح نو می‌گوید: «وام ازدواج تا پایان سال جاری همان رقم 10 میلیون تومان است و مصوبه افزایش این وام اگر در کمیسیون رأی بیاورد از سال آینده اجرایی خواهد شد.»
او ادامه می‌دهد: «براساس پیش بینی‌های انجام شده رقم وام ازدواج از 10 میلیون تومان با افزایش 50 درصدی به 15 میلیون تومان افزایش خواهد یافت. همین منابع موجود بانک‌ها که وام 10 میلیون تومانی را پرداخت می‌کردند قرار است تقویت شوند تا بتوانند در صورت تصویب مصوبه افزایش وام، آن را پوشش دهند.»عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی در پاسخ به این سؤال که با توجه به افزایش قیمت‌ها، این مبلغ برای شروع یک زندگی مشترک کافی است، این‌طور پاسخ می‌دهد: «مسلماً این مبلغ کافی نیست و نمی‌توان روی آن خیلی حساب کرد، البته همین که وام ازدواج از سه به 10 و قرار است به 15 میلیون تومان برسد، خودش حرکتی رو به جلوست.»

لابی‌گری
با وجود اینکه دولت توان خود را برای دادن وام نشان داده - مثل وام خرید خودرو که خودروسازان داخلی را از ورشکستگی نجات داد-اما در مورد ازدواج کمتر اقدامی کرده است و این نکته‌ای است که باعث می‌شود تا برخی از مردم به این موضوع فکر کنند که دولت به‌جای اینکه به مردم خدمات بدهد بیشتر به سمت خودروسازان تمایل دارد.
خدادادی در جواب این سؤال که چرا دولت حساسیتی که در مورد فروش محصولات خودروسازی داشت، در مورد ازدواج ندارد، می‌گوید: «مطمئننا دولت همان گونه که از خودروسازها با اعطای وام 25 میلیون تومانی برای خرید پراید حمایت کرد، می‌تواند از جوانان هم حمایت کند اما خودروسازان لابی قوی‌ای دارند و جوانان این لابی را ندارند که کسی از آنها حمایت کند.»
او ادامه می‌دهد: «افزایش بیشتر از مبلغی که گفته شد نیاز به منابع قابل توجهی دارد که البته برای تأمین همین مبلغ هم مشکلات زیادی وجود دارد.»

افزایش سن ازدواج
به عقیده کارشناسان اجتماعی هزینه‌های سرسام‌آور و وضعیت اقتصادی کشور از مهم‌ترین ترس‌هایی است که باعث شده تا جوانان نسبت به ازدواج مردد شوند. این تردید به ازدواج باعث شده تا سن ازدواج در هر دو جنس افزایش محسوسی یابد که این برای آینده کشور نگران کننده است.
آقای سیف‌ا... ابوترابی سخنگوی سازمان ثبت احوال کشور با اشاره به آمارهای ازدواج و طلاق گفته است: «در 9 ماهه نخست سال جاری 481 هزار و 809 ازدواج نیز به ثبت رسیده است، همچنین در سال 95 به ازای هر هزار نفر 8/8 واقعه ازدواج به ثبت رسیده است که این رقم در سال 90، 4/11 ازدواج به‌ازای هر هزار نفر بود.»
او ادامه داد: «در اکثر استان‌ها میانگین سن نخستین ازدواج در حد فاصل سال‌های 90 تا 95 برای مردان به 6 ماه و برای زنان به 4 ماه افزایش یافته و میانگین سن نخستین ازدواج برای مردان 27 سال و 3 ماه و برای زنان 23 سال بوده است.»

اشتغال‌زایی
یکی از مهم‌ترین دلایلی که به عنوان مانعی‌ای جدی از آن نام برده می‌شود، داشتن شغل ثابت و همچنین درآمد پایدار است. هر وامی که به افراد داده شود بالاخره باید تسویه شود. دادن وام در شرایطی که وضعیت ثبات شغلی و درآمدی مورد بحث است نمی‌تواند به‌تنهایی گره‌ای از مشکل جوانان باز کند. آقای امان‌اله قرایی مقدم جامعه‌شناس نیز درباره آثار افزایش وام ازدواج به روزنامه صبح نو می‌گوید: «افزایش میزان وام ازدواج می‌تواند در رشد ازدواج مؤثر باشد اما کافی نیست، وام ازدواج وقتی می‌تواند مؤثر باشد که برای جوان شغل درست شده باشد. به کسی که شغل ندارد هرقدر هم وام و پول بدهیم فایده‌ای ندارد.»
او ادامه می‌دهد: «این رقم‌هایی که برای وام ازدواج در نظر گرفته‌اند شاید بتواند بخشی از هزینه مراسم عروسی را تأمین کند اما بدون شغل، آینده این زوج چه خواهد شد، مساله ازدواج که فقط برگزاری مراسم نیست. امروز زندگی افراد با حقوق یکی از زوجین نمی‌چرخد چراکه الان حقوق یک نفر اندازه اجاره بهاست.»
او اضافه می‌کند: «با توجه به تورم و گرانی‌های روز افزون، سال آینده 15 میلیون تومان اندازه پنج میلیون تومان الان هم نیست، قرار است با این مبلغ چه کنند.»

مسوولیت‌پذیری
همه مردم مسوولیت‌هایی دارند که باید به آن رسیدگی کنند و در مقابل آن پاسخگو باشند، ازدواج مسوولیت‌پذیری بزرگی است که خیلی‌ها از زیر بار آن شانه خالی می‌کنند. این اتفاق دلایل زیادی دارد و شاید بزرگ‌ترین دلیل آن ترس از آینده و نبود آموزش‌هایی است که می‌توانست افراد را مسوولیت‌پذیرتر بار بیاورد. این جامعه شناس با بیان اینکه چهار عامل در کاهش ازدواج مؤثر است، می‌گوید: «حضور چهارساله در دانشگاه، حضور 2 ساله در سربازی، زمان پیدا کردن شغل مناسب و در نهایت تفریحات بیرون از خانه و عدم مسوولیت‌پذیری عواملی‌اند که باعث شده جوانان به‌ویژه پسران تمایلی برای ازدواج نداشته باشند.» قرایی‌مقدم اضافه می‌کند: «اینکه جوانان امروز تمایلی به مسوولیت‌پذیری ندارند مشکل نظام آموزشی کشور است که به جوانان این موضوع را آموزش نداده است.»

حمایت به شرط ایجاد شغل
تحریم‌های اقتصادی ایران ضربه‌های مهلکی به نظام اقتصادی کشور وارد آورد که البته عوامل دیگری مانند رشد قاچاق کالا در آن بی‌تأثیر نبود. این‌اوضاع باعث شد تا خیلی از بنگاه‌های اقتصادی که ده‌ها و صدها نیروی کار داشتند به تعطیلی کشیده شوند. راه‌اندازی همین واحدها می‌تواند مشکل بیکاری خیلی از همین جوانان جویای کار را که بیشترشان فارغ‌التحصیل دانشگاهی هستند، حل کند. او با اشاره به اینکه حمایت از صنعت خوب است اما به شرط ایجاد اشتغال برای جوانان، ادامه می‌دهد: «چند سالی است که درکشور، شعار حمایت از تولید داخلی و اقتصاد مقاومتی داده می‌شود، اگر جلوی قاچاق کالا گرفته شود و کارخانه‌ها به تمام توان خود کار کنند، مسلماً این اتفاق خوبی خواهد بود چراکه می‌تواند ضمن تولید شغل رونق اقتصادی ایجاد کرده و زمینه را برای توسعه ازدواج فراهم سازد.» قرایی مقدم می‌گوید: «در حال حاضر در کشور بیشتر از 5/3میلیون نفر بیکار وجود دارد که اکثر آنها جوان هستند و بیشتر اینها فارغ‌التحصیل دانشگاه و نیروی کار ماهرند و همه کارشناسان معتقدند میلیون‌ها تومان برای این افراد سرمایه‌گذاری شده تا امروز بتوانند به‌عنوان نیروی کار در خدمت کشور باشند. سرمایه‌گذاری اجتماعی یعنی همین اما این سرمایه در حال به هدر رفتن است.» این جامعه‌شناس با بیان اینکه فعالیت و تلاش‌های صورت گرفته دولت برای افزایش میزان ازدواج کافی نیست، می‌گوید: «رشد اقتصادی و حمایت از تولید داخل برای ایجاد اشتغال و افزایش درآمدهای ثابت اگر اتفاق بیفتد در این شرایط است که جوانان برای ازدواج تمایل نشان خواهند داد. وام‌های امروز دردی را دوا نخواهند کرد و شاید یک مرهم باشد.»

دقت کنید
افزایش سن ازدواج و عدم تمایل به ازدواج از یک طرف و افزایش نرخ طلاق از طرف دیگر نشان می‌دهد که کشور در اوضاع خوبی قرار ندارد. مشکلات اقتصادی جوانان با هزینه‌های سرسام‌آور این روزهای کشور با 10 میلیون وام امروز برطرف نمی‌شود و نمی‌تواند میل به ازدواج در جوانان را تکان بدهد.
یکی از مشکلاتی که در زمان ارتقای میزان وام سه میلیونی به 10 میلیونی در کشور ایجاد شد این بود که بانک‌ها از نبود منابع برای تأمین وام ازدواج خبر می‌دادند و این مشکل با نوبت‌دهی‌های بانک‌ها برای اعطای وام طولانی قابل اثبات است. اینکه از سال آینده این وام قرار است در صورت تصویب در کمیسیون اجتماعی و تأیید در صحن مجلس در بودجه سال آینده گنجانده شود، منابع سستی دارد که می‌تواند خودش به معضلی تازه برای امر ازدواج تبدیل شود. افزایش وام یکی از اقداماتی است که مجلس آن را کلید زده اما راه زیادی برای رسیدن به نقطه‌ای که باید وجود دارد، وام‌هایی که پشتوانه‌ای برای پرداخت و همچنین بازپرداخت آن نباشد شاید میانبری برای حل این مساله باشد اما راه‌حل قطعی برای عبور از شرایط حاضر نیست.

*محمد سیاح